Achtergrond Protocol Afstuderen
Het Protocol Afstuderen is een conceptueel kader dat beschrijft wat de belangrijkste elementen zijn om tot een samenhangend en consistent afstudeerprogramma te komen.
Waarom een protocol afstuderen?
De geschiedenis van het Protocol Afstuderen begint in 2011. Toen werd de Commissie Bruijn ingesteld na politieke en maatschappelijke onrust over de kwaliteit van hbo-diploma’s. In het rapport Vreemde ogen dwingen deed de commissie aanbevelingen over externe validering. Een van de adviezen was om een gezamenlijk protocol te ontwikkelen om de kwaliteit van afstudeerwerken te borgen.
De Expertgroep Protocol heeft daarop in 2014 het rapport Beoordelen is mensenwerk opgeleverd, met daarin een eerste versie van het protocol Afstuderen. In een proeftuin experimenteerde een aantal hbo-opleidingen met dit eerste concept. Dat leidde tot een ‘reisverslag’ met de naam Onderwijs Ontwerpen is Mensenwerk en een bijgestelde versie van het Protocol Afstuderen versie 2.0 (of zie deze handout).
Wat is het Protocol Afstuderen?
Het Protocol Afstuderen is een conceptueel kader dat beschrijft wat de belangrijkste elementen zijn om tot een samenhangend en consistent afstudeerprogramma te komen. De eindkwalificaties van hbo-studenten worden beoordeeld via een samenhangend programma van beroepsopdrachten. Die visie vormt de basis van het Protocol Afstuderen. Alleen het uitvoeren van afstudeeronderzoek bijvoorbeeld, representeert vaak maar voor een klein deel de eindkwalificaties van de opleiding.
Het Protocol Afstuderen bestaat uit acht elementen, waarbij kernvragen zijn geformuleerd. Hieronder vind je een korte uitleg van de verschillende elementen. Ze worden ook uitgelegd in een aantal filmpjes:
Filmpje 1: algemene introductie en uitleg van Protocol Afstuderen
Filmpje 2: uitleg over beroepsbekwaamheid, beroepsopdrachten en prestaties
Filmpje 3: uitleg over rol van onderzoekend vermogen
Filmpje 4: uitleg over een integrale beoordeling in het afstudeerprogramma
Filmpje 5: uitleg over BKE en SKE binnen Protocol Afstuderen
Filmpje 6: veelgestelde vragen over Protocol Afstuderen
Elementen
Het eerste element van het Protocol Afstuderen is de visie van de opleiding op de beroepsbekwame student. Die visie ontstaat in afstemming met het werkveld en wordt vaak verwoord in een opleidingsprofiel. Dat profiel beschrijft de leeruitkomsten van de opleiding en bepaalt welke prestaties studenten moeten leveren om te beoordelen of zij beroepsbekwaam zijn (element 2). De prestaties kunnen deels afkomstig zijn van beroepsopdrachten: authentieke opdrachten die een afgestudeerde ook in de praktijk uitvoert (element 3). Alle prestaties worden integraal beoordeeld (element 7): de examinatoren (element 4) komen samen tot een holistisch oordeel over alle prestaties tezamen (element 5). Dit doen ze op basis van een beoordelingsmodel (element 6), afgeleid van de visie op beroepsbekwaamheid (element 1).
In 2020 is er een verkenning uitgevoerd hoe Protocol Afstuderen wordt ingezet in de praktijk. De resultaten van deze verkenning zijn te lezen in dit artikel in Examens.
Aan de slag met praktische tools
Voor een duurzame verankering van het Protocol Afstuderen is het noodzakelijk dat opleidingen er zelfstandig mee aan de slag kunnen. Eerdere pilots laten echter zien dat het in de praktijk vaak nog lastig is om het protocol te gebruiken voor daadwerkelijke verbetering van het afstudeerprogramma. De dagelijkse onderwijspraktijk is weerbarstig en het model van het protocol is complex. De vertaalslag naar de eigen context vraagt veel kennis en ervaring op het gebied van ontwerpen, toetsing en verandermanagement.
Het project Je Ogen Uitkijken ontwikkelde praktische handvatten, tools en werkvormen die opleidingen helpen om succesvol en duurzaam vorm te geven aan hun afstudeerprogramma. Je vindt ze hieronder onder ‘lees verder’.
Lees meer over dit thema:
